Programma in vogelvlucht

Inleiding

Houten is een fijne en duurzame gemeente om in te wonen, werken, leren en ontspannen. In de afgelopen decennia is het dorp Houten uitgegroeid tot een middelgrote stad van circa 50.000 inwoners. Dit betekent echter niet dat Houten af is. Er is een enorme druk op de woningmarkt en de klimaatverandering dwingt ons nu echt tot handelen. Dit resulteert in nieuwe opgaven waarbij misschien wel de grootste uitdaging is: hoe gaan wij om met onze beperkte ruimte en hoe houden wij de balans in evenwicht opdat wij ons verleden behouden, het bestaande Houten koesteren en ons daarnaast toch weten te transformeren naar een grotere stad die klaar is voor de toekomst.
De zeven deelprogramma's dragen allen bij om hier invulling aan te geven, maar een goed resultaat kan alleen behaald worden als al deze deelprogramma’s en de andere programma’s uit deze begroting in onderlinge samenhang ontwikkeld worden met respect voor elkaars doelstellingen en uitgangspunten.

Behaalde maatschappelijke doelen

Gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)

Het jaar 2018 was enerzijds het jaar waarin de ingezette lijnen van voorgaande jaren werden vervolgd maar anderzijds ook het jaar waarin nieuwe doelen werden gesteld door het nieuw aangetreden college. Deze nieuwe doelen spelen vooral in op de huidige maatschappelijke vraagstukken zoals de enorme druk op de woningmarkt (het gaat dan niet alleen om het aantal woningen maar ook om het juiste type woningen), hoe richten wij Houten in in relatie tot de klimaatverandering en hoe gaan wij onze energievoorziening regelen naar de toekomst toe (wat een nog urgenter vraagstuk is geworden door de medio 2018 doorgevoerde wetgeving dat nieuwe woningen gasloos moeten zijn en bestaande woningen binnen niet al te lange tijd gasloos moeten worden). Tel hierbij het maatschappelijke uitgangspunt op dat mensen langer zelfstandig op zichzelf moet blijven wonen en dat wij zorgbehoevenden een plaats willen geven binnen Houten dan wordt duidelijk dat we moeten inzetten op slim ruimtegebruik waarbij altijd de vraag centraal staat: welke maatschappelijke vraagstukken lossen we hiermee op.

Voor wat betreft Wonen hebben we in 2018 meer woningen gerealiseerd dan geraamd. Belangrijker is echter dat we meer 'gevraagde' woningen gerealiseerd hebben, namelijk gelijkvloerse woningen voor ouderen en starters en voor bijzondere doelgroepen. Ook zijn er voor het eerst sinds jaren meer sociale woningen dan de gewenste 30% van het totaal bijgebouwd, namelijk 37%. Een ander belangrijke gerealiseerde doelstelling is dat nieuwe woningen gasloos gebouwd worden en zoveel als mogelijk energie neutraal zijn wat resulteert in onder meer een toename van objecten met zonnepanelen.

Bij de Commerciële voorzieningen en horeca zien we dat de in de crisis ontstane leegstand langzaam maar zeker iets afneemt. Door de gereedgekomen herontwikkeling van centrum Het Rond is het gebied aantrekkelijker geworden en worden lege locaties langzaam maar zeker weer gevuld. In 2018 is met de eigenaar en Viveste een Kansenkaart opgesteld om Het Rond in de toekomst nog verder te versterken. Voor winkelcentrum Castellum is een nieuwe visie gemaakt (door de nieuwe eigenaar) met als uitgangspunt de in 2018 gereduceerde leegstand nog substantieel verder te verlagen.
Het aantal horecavoorzieningen is stabiel. Wel zien we dat de ondernemers investeren in hoogwaardigere buitenruimte (terrassen), met name op Het Rond.

Het onderhoud van de openbare ruimte (leefomgeving) heeft in 2018 in verschillende opzichten geleid tot waardering bij inwoners en ook betrokkenheid.Het percentage groen en water dat voldoet aan de kwaliteitsnorm is maar liefst 99%. De hoge score van 99% is te verklaren doordat de aannemer die het groenonderhoud verricht voldoet aan de eisen die in het bestek zijn gesteld (en wat de gemeente ook goed controleert). Voor wat betreft zwerfafval in groen en water is de verklaring dat burgers in Houten blijkbaar weinig afval in de openbare ruimte achterlaten. Waar dat wel gebeurt, ruimt de buitendienst incidenteel afval op wanneer zij afvalbakken leegt. Daarnaast zijn ook veel burgers actief op het gebied van opruimen van afval in de openbare ruimte. Hierbij faciliteert de gemeente hen door het leveren van onder andere afvalknijpers. Het percentage inwoners dat vindt dat de eigen buurt schoon is, is dan ook hoog (81%).
Bij de vervanging van speeltoestellen hebben we in overleg met de buurt bepaald hoe de locaties het beste konden worden ingericht. Op 18 locaties hebben wij 24 speeltoestellen vervangen of nieuw geplaatst. Het aandeel Houtenaren dat tevreden is over het aanbod van speeltoestellen voor kinderen tot 12 jaar is in het afgelopen jaar dan ook toegenomen van 69% naar 75%.

De Gebiedsontwikkeling heeft in 2018 vol ingezet op het realiseren van de doelen uit het vastgestelde Programma Ruimte 2017-2019. Dit heeft geleid tot het faciliteren van veel initiatieven die door inwoners / bedrijven zijn aangedragen (uitnodigingsplanologie). Ook de gemeente zelf heeft diverse plangebieden in de markt gezet (o.a. Grote en Kleine Geer, Eikenhout) welke ontwikkeld gaan worden. Tevens is er gewerkt om de invulling van de laatste Vinex-locaties in gang te kunnen zetten en is er in de buitengebieden veel inzet geweest om deze gebieden juist te versterken voor de bewoners en bedrijven maar ook om deze gebieden nog beter te kunnen benutten voor natuur, recreatie en behoud van het aanwezige landschap. Er zijn belangrijke stappen gezet in het leefbaar houden van de kleine kernen. Zo kan er na jaren van procederen eindelijk gestart worden met woningbouw in Tull en 't Waal en heeft de gemeenteraad groen licht gegeven voor woningbouw in 't Goy. Ook is de eerste vergunning verstrekt voor een groot zonneveld aan het Oostromsdijkje in 't Goy wat een belangrijke bijdrage gaat leveren aan onze klimaatdoelstellingen.
Een andere belangrijke mijlpaal is dat de eerste gronden op het Werklandschap De Meerpaal zijn verkocht (TSN en Koninklijke Nederlandse Munt) en dat de invulling van dit bedrijventerrein daarmee is begonnen.
Bij alle bovengenoemde ontwikkelingen zijn en worden verbindingen gezocht met de verschillende deelprogramma’s van het programma Duurzame leefomgeving maar ook met de andere programma’s uit de begroting, waarbij als uitgangspunt wordt gehanteerd dat één ontwikkeling kan bijdragen aan meerdere doelstellingen uit verschillende (deel)programma's.

Het deelprogramma Duurzaamheid en energietransitie heeft zich in 2018 vooral gericht op het stimuleren en implementeren van een breed pakket aan maatregelen die Houten duurzamer moet maken. Het stimuleren van duurzame energieopwekking en het beperken van energieverbruik middels inzet van o.a. het (digitale)energieloket  heeft geleid tot een gestage groei van duurzame energieopwekking. De hoeveelheid restafval per bewoner is sterk afgenomen en de scheiding van afval is sterk toegenomen wat voor een groot deel toegeschreven kan worden aan de inzet van de vierde kliko. Ook zijn er flinke stappen gezet in de omzetting van (gemeentelijke) verharding naar groen en het afkoppelen van openbare verharding van het riool. Daarnaast worden de hier bedachte oplossingen juist direct ingevoerd in de gebiedsontwikkelingsprojecten.

Niet gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)

Naast de vele gerealiseerde doelen moeten we ook vaststellen dat een aantal gestelde doelen niet is gerealiseerd. In hoofdzaak komt dit door een tweetal ontwikkelingen.
Ontwikkeling 1: Door de druk op de (regionale) woningmarkt heeft het nieuwe college besloten om  te laten onderzoeken of Houten uitgebreid kan worden met ca. 4.300 - 5.300 woningen. Dit resulteert erin dat er in 2019 een Ruimtelijke Koers Houten gaat worden uitgewerkt. Een aantal (deel)gebieden zullen daarom even in de wacht worden gezet in afwachting van de uitkomst van deze koers. Dit betekent concreet dat een aantal doelen uit de deelprogramma's Leefomgeving, Gebiedsinrichting en Duurzaamheid en energietransitie niet in 2018 gerealiseerd is maar dat deze gekoppeld zijn aan de uit te werken Ruimtelijke Koers Houten in 2019.
Ontwikkeling 2: Van rijkswege is opgelegd dat alle gemeenten in regioverband in 2019 een Regionale Energie Strategie gaan uitwerken in 2019. Deze strategie zal duidelijkheid gaan brengen en inzicht geven in de Houtense opgave wat resulteert in een eveneens op te stellen Houtens Klimaatplan. Een aantal doelen zijn daarom in 2018 niet gerealiseerd.

Naast bovengenoemde meer overkoepelende ontwikkelingen hebben we ook moeten vaststellen dat het doel betreffende 'duurzame mobiliteit' niet is gerealiseerd in 2018. Complexheid van deze materie heeft ervoor gezorgd dat het gestelde tussendoel van 45% vervoersbewegingen per (elektrische) fiets, niet is gerealiseerd.

Ook bij de wegverharding is het tenslotte niet mogelijk gebleken om met het huidige budget voor straatreiniging te voldoen aan de afgesproken beeldkwaliteit. Daarom is het idee voor 2019 extra budget toe te wijzen om te bepalen hoe wij de beeldkwaliteit op orde kunnen krijgen.

Prestaties

In de begroting zijn diverse prestatie-indicatoren opgenomen. Onderstaand wordt schematisch weergegeven welk percentage van de geplande kwalitatieve prestatie-indicatoren is gerealiseerd.

Zoals uit bovenstaande grafiek blijkt is 62% gerealiseerd. De belangrijkste resultaten worden hieronder nader toegelicht.

Gerealiseerde prestaties

In 2018 zijn er 252 woningen gerealiseerd voor diverse doelgroepen (met name voor ouderen en starters).

De leefomgeving is vergroend door middel van ontstening en diverse maatregelen zijn uitgevoerd om de biodiversiteit te vergroten. Zo zijn er boomspiegels vergroot en ingeplant met vaste planten, “oudere” uitgegroeide plantsoenen zijn omgevormd en aangeplant met planten met meer kleur en vruchten, er is meer gebruik gemaakt van groepen met bloeiende vaste planten en op een aantal locaties is een ander maaibeleid toegepast om meer kruiden in het gras te krijgen.

Bij het onderhoud/vervanging van openbare verlichting hebben we weer kritisch gekeken naar het benodigde aantal lichtmasten, stroomgebruik en lichtopbrengst. In 2018 zijn de lichtmasten in de Sloten en een deel van de Gildes vervangen.

Ook de wegen, trottoirs, civieltechnische kunstwerken, straatmeubilair, riolering en de twee gemeentelijke begraafplaatsen zijn goed onderhouden. In 2018 heeft de gemeente 15 historische graven op de begraafplaats Prinses Ireneweg opgeknapt. In aanvulling op het reguliere schoonmaakwerk door de eigen dienst zijn enkele schoonmaakacties georganiseerd zoals de Landelijke Opschoondag, Keep it Clean Day, Schone Lek, de kerstboominzameling en het opruimen van vuurwerkafval.

Een bijzonder project was de aanleg van een mooi multifunctioneel kunstgras trapveld langs de Beusichemsetuin met subsidie van OnsFonds en met hulp van de Lions Club.

Er zijn diverse bewonersinitiatieven gestimuleerd en ondersteund, zoals: WhatsApp buurtpreventie, de ontmoetingstuin De Tuin der tuinen en een openlucht schaakbord op het plein in het oude dorp.

De pilot met 'groen leges' is opgestart om de verduurzaming van particuliere woningen te stimuleren en het eerste Houtense zonneveld is vergund.

De prestaties met betrekking tot het deelprogramma Landschap en Recreatiezijn tweeledig. Enerzijds wordt er veel input geleverd aan de gebiedsontwikkelingsprojecten door juist vooraf mee te denken over de inbedding hiervan en anderzijds wordt vooral steeds meer ingezet op het geven van adviezen aan particuliere initiatieven als het gaat om landschappelijke borging van bestaande landschapselementen of het verhogen hiervan.
Door de toename van het aantal woningen (en de voor ons liggende opgave hiervan) wordt recreatie nog belangrijker dan dit al was. Samen met het recreatieschap en met de omliggende gemeenten ('Utrecht Region") zijn er bewegwijzerde wandelroutes gerealiseerd, websites gelanceerd (voor zowel de hele regio als specifiek het Kromme Rijn gebied) en zijn diverse particuliere initiatieven gefaciliteerd die bijdragen aan de uitbreiding van recreatieve voorzieningen in onze gemeente.

Voor wat betreft Cultuurhistorie en archeologieis ook vooral ingezet om aan de 'voorkant'  van projecten mee te denken en te adviseren over hoe hiermee om te gaan. Hiernaast is de nieuwe erfgoedverordening vastgesteld en is de monumentencommissie geëvalueerd. De jaarlijkse Open Monumenten Dag is georganiseerd waarbij het aantal opengestelde monumenten fors is uitgebreid.

Niet gerealiseerde prestaties

Een aantal prestaties is niet gerealiseerd. Enerzijds heeft dit te maken met de eerder genoemde ontwikkelingen op het gebied van Woningbouw en de op te stellen Regionale Energie Strategie in samenhang met het Houtens Klimaatplan.
Daarnaast heeft er nog geen besluitvorming over het gewenste beschermingsniveau tegen hevige regenval plaatsgevonden omdat dit deel gaat uitmaken van het in 2019 op te stellen Water- en Rioleringsplan.
De ontwikkeling van Hofstad IVb laat ook nog op zich wachten. De gemeente is met de ontwikkelaars in onderhandeling hoe om te gaan met de door RCE gestelde eisen betreffende het archeologisch monument wat hier in de bodem zit.
Hiernaast zijn er een aantal projecten waarbij de doorlooptijd om diverse redenen langer duurt dan op voorhand voorzien (transformatie Wegwijzer - Den Oord, Woningbouw Wickenburgselaan in Schalkwijk, recreatievoorziening Bos nieuw Wulven).

Hoe hebben de gerealiseerde prestaties bijgedragen aan de beoogde maatschappelijke effecten?

Veel van de gerealiseerde prestaties hebben direct bijgedragen aan het beoogde maatschappelijke effect. Opgeleverde, energiezuinige / energieneutrale / gasloze /  woningen voor verschillende doelgroepen in een leefbare omgeving, vaak uitgevoerd met parkeerplaatsen van halfopen verharding, dragen bij aan bijna alle deelprogramma's. Zij geven invulling aan diverse maatschappelijke vraagstukken die niet alleen dit programma Duurzaam betreffen maar ook aan andere programma's zoals Samen Leven, Veilige Leefomgeving en Bereikbaarheid. Meer en meer wordt door de intensievere samenwerking tussen de gemeentelijke afdelingen het nieuwe Houten integraal vormgegeven!